Qax: Praktiki Məlumat

Nə Zaman Yürüş Etmək Olar

Bu marşrut meşə ilə örtülmüş dağlardan keçdiyi üçün burada quraq mövsüm demək olar ki, müşahidə olunmur. Qış aylarında yüksək ərazilərdə güclü qar yağıntıları baş verə bilər. İşarələnməmiş yollar qarla örtüldüyü hallarda səyyahlar xüsusilə ehtiyatlı olmalıdırlar. Yay aylarında isə hava çox isti ola bilər.

Marşruta Necə Çatmaq Olar

Qax rayonuna getmək üçün Şamaxınkadan taksi ilə, Bakı Beynəlxalq Avtovağzal Kompleksindən (Bakı Beynəlxalq Avtovağzal Kompleksi) avtobus ilə, eləcə də Bakı Dəmiryolu Vağzalından qatarla səyahət edə bilərsiniz (Bakı Dəmiryolu Vağzalı).

Əgər yürüşə Qaşqaçay kəndindən başlamağı planlaşdırırsınızsa, ora Şəki rayon mərkəzindən avtomobillə, Qaxdan İlisuya, Qax və ya Zaqataladan isə Mamruxa gedə bilərsiniz. Taksilər yerli taksi xidmətlərindən sifariş edilə bilər və ya avtobus və qatar stansiyalarında tapıla bilər.

Digər yürüş nöqtələrinə də rayon mərkəzlərindən taksi və ya mikroavtobus ilə gedə bilərsiniz.

Qax rayonundakı yerli taksi xidmətləri: *0066, *0222 və *5577.

Harada gecələmək olar

Qax və İlisuda otellər mövcuddur, Qaşqaçay (Armudlu) kəndində isə sadə kotteclərdə qala bilərsiniz.

Qafqazın əksər yerlərində olduğu kimi, burada da çöl ərazilərdə düşərgə qurmaq çox vaxt normal qəbul edilir. Lakin, çadırınızı çox diqqət çəkən yerdə qurduqda yerli sakinlərin marağına səbəb ola bilərsiniz. Ziyarət etdiyiniz yerlərə qarşı hörmət bəsləməyinizi və “Leave No Trace” prinsiplərinə əməl etməyinizi xahiş edirik. Bu, marşrut boyunca yaşayan yerli sakinlərlə yaxşı əlaqələrin davam etdirilməsinə və gələcək səyyahların eyni təcrübədən faydalanmasına kömək edəcək.

Ehtiyatlar

Qaxda yürüş və düşərgə avadanlıqları satan mağazalar yoxdur. Buna görə də bütün lazımi avadanlıqları, o cümlədən qaz balonlarını, Bakıdan gətirmək tövsiyə olunur. Bakıda  Mountain Shop, Yonja Outdoor Store, Dagchi Shop və ya Outdoor Store kimi mağazalardan avadanlıq ala və ya icarəyə götürə bilərsiniz.

Kəndlərdə kiçik ərzaq mağazaları mövcuddur, lakin marşrut boyunca iri supermarketlər yoxdur. Bu mağazalardakı qida çeşidi məhdud ola bilər. Qonaq evlərində qalarkən ev sahibləri yerli ərzaqlardan hazırlanmış yeməklər təqdim edirlər. Yol üçün yemək götürmək istəsəniz, ev sahiblərindən bunu xahiş edə bilərsiniz. Həmçinin, yerli ailələrdən çörək və pendir kimi əsas ərzaqları əldə etmək mümkündür. Yürüşə başlamazdan əvvəl kifayət qədər qəlyanaltı və qida tədarük etmək məsləhət görülür.

Su

Qafqazın bir çox hissəsində olduğu kimi, bu marşrut boyunca da bulaqlara rast gələ bilərsiniz. Kəndlərdə borular vasitəsilə gətirilən su içməyə yararlıdır. Bulaq suyu mənbələri əsasən çoban sığınacaqlarının yaxınlığında, heyvan suvarma yerlərinin yanında yerləşir. Digər su mənbələri, məsələn, çay və dərələrdən yığılan su, bölgədə mal-qaranın olması səbəbindən ümumiyyətlə filtrasiya olunmalıdır. Buna görə də yürüş zamanı su filtri daşımaq tövsiyə olunur.

Dil

Bu ərazidə əsas ünsiyyət dili Azərbaycan dilidir. Bəzi insanlar rus və ya türk dillərində də danışa bilər. Bundan əlavə, bölgədəki yerli etnolingvistik qruplara aid olan saxur və avar dillərinə də rast gəlinir. İngilis dili geniş yayılmayıb. Buna görə də, xarici səyyahlara özləri ilə lüğət və ya tərcümə tətbiqi götürməkləri və/və ya sadə ifadələri öyrənməkləri tövsiyə olunur.

Sağlamlıq və Təhlükəsizlik

Kəndlərdə adətən tibb bacıları fəaliyyət göstərir, lakin daha ciddi tibbi yardım üçün rayon mərkəzinə getmək lazım gələcək. Qaxda Mərkəzi Şəhər Xəstəxanası var, bu isə İlisudan təxminən 14 km uzaqlıqdadır. Burada rayon polis idarəsi və bir neçə aptek də yerləşir. Daha geniş tibbi xidmətlər üçün Şəki (Qaxdan 40 km şərqdə) və ya Zaqatala (Qaxdan 30 km qərbdə) şəhərlərinə baş çəkə bilərsiniz.

Şəbəkə (Mobil rabitə operatorları)

Bakcell və Azercell Azərbaycanda ən populyar mobil operatorlardır. Zaqatala şəhərində və marşrut boyunca bir çox kənddə mobil əlaqə mövcuddur. Bu da GPS naviqasiyasına və yerli məlumatlara asanlıqla çıxış imkanı yaradır. Lakin, dağlıq ərazilərə, dağ silsilələrinə və sıx meşələrə doğru irəlilədikcə, əhatə dairəsinə çıxış fasilələrlə ola bilər. Əksər yerlərdə mobil əlaqə qənaətbəxş olsa da, xəritələr və marşrut məlumatlarını oflayn rejimdə əvvəlcədən yükləmək tövsiyə olunur.

Təhlükələr

İtlər

TCT cığırında yürüş zamanı ən potensial təhlükə aqressiv çoban itləri ola bilər. Bir çox kəndli və çobanlar mal-qaranı və təsərrüfatlarını qorumaq üçün it saxlayır və onları təhlükələrə qarşı müdafiəyə öyrədir. Bu itlər sürülərlə birlikdə hərəkət edərək, sürünü yırtıcılardan qoruma funksiyası yerinə yetirir. İtlərin davranışlarını diqqətlə izləmək vacibdir. Əgər onlar aqressiv reaksiya verirlərsə, bu, sizi sürüləri üçün potensial təhlükə kimi qəbul etdiklərini göstərə bilər. Bu halda, sakit və nəzarətli şəkildə irəliləmək, qəfil hərəkətlərdən çəkinmək tövsiyə olunur. Adətən, siz uzaqlaşdıqca onlar da geri çəkiləcək.

Bir neçə itin hürərək üzərinizə doğru qaçması qorxuducu ola bilər, lakin belə hallarda düzgün reaksiya vermək vacibdir. Ən yaxşı yanaşma yerinizdə dayanmaq və çobanın (adətən yaxınlıqda olur) onları geri çağırmasını gözləməkdir. Mümkündürsə, itlər sizi görmədən əvvəl çobanın diqqətini çəkməyə çalışın ki, onları sakitləşdirmək imkanı olsun. Əgər itlər çox yaxınlaşarsa, yüksək səslə qışqırmaq, havaya daş atmaq (əsasən itin üstünə yox, onun yaxınlığına) və ya trekking çubuqlarınızı yelləməklə üstünlük nümayiş etdirmək tövsiyə olunur. Qaçmaq isə yolverilməzdir, çünki bu, itin sizi ov kimi görüb təqib etməsinə səbəb ola bilər.

Bu cür qarşılaşmalardan ümumiyyətlə qaçmaq üçün otlayan sürülərdən mümkün qədər yan keçməyə çalışın. Əgər yaxınlıqda çobanlar varsa, onlara dostyana salam verərək yaxınlaşmaq daha təhlükəsiz ola bilər.

Ehtiyat tədbiri kimi, quduzluq peyvəndi vurdurmaq da tövsiyə olunur. Bu, sizi xəstəlikdən tam qorumasada, mümkün dişləmə halında müalicə üçün əlavə vaxt qazandırır.

Nəhəng baldırğan

Nəhəng baldırğan (Heracleum mantegazzianum) bitkisinə xüsusilə diqqət yetirin. Görünüşcə meşə dişəvərinə (cow parsley) bənzəsə də, onun gövdə şirəsi dərinizin günəşə qarşı təbii müdafiəsini zəiflədir və açıq dəridə ciddi yanıqlara səbəb ola bilər. Gözlə təmas halında isə müvəqqəti və ya daimi görmə itkisnə belə gətirib çıxara bilər. Bu bitkini tanımağı öyrənin və mümkün qədər ondan uzaq durmağa çalışın. Əgər onun olduğu ərazilərdən keçmək qaçılmazdırsa, ehtiyatla hərəkət edərək gövdəsini qırmamaq vacibdir. Əgər təsadüfən baldırğan şirəsi dərinizə dəyərsə, dərhal həmin yeri su ilə yuyun və təsirlənmiş hissəni günəş işığından qoruyun.

Fırtınalar

Qafqazda fırtınalar gözlənilmədən baş verə bilər və adətən güclü olur. Onlar tez-tez ildırım və dolu ilə müşayiət olunur. Yürüş zamanı təhlükəsizliyi təmin etmək üçün çadır qurmaqla bağlı ən yaxşı təcrübələri bilməli, hava şəraitini daim izləməli və zərurət yarandıqda daha aşağı ərazilərə enərək sığınacaq tapmağa hazır olmalısınız. Eyni zamanda, ildırım vurması nəticəsində yaranan xəsarətlərin ilkin tibbi yardım qaydalarını öyrənmək də vacibdir.

Yağıntılar çaylarda suyun səviyyəsinin kəskin qalxmasına səbəb ola bilər. Marşrut boyunca bir neçə çay keçidi mövcuddur. Bu keçidlərdən ehtiyatla istifadə etməli və güclü daşqınlar zamanı onları keçməkdən çəkinməlisiniz.

İsti Hava Şəraiti

Yayın ortasında temperatur çox yüksək ola bilər. Buna görə də, kifayət qədər su götürməyiniz vacibdir. İsti havanın təsirini azaltmaq üçün yürüş planınızı uyğunlaşdırmaq faydalı ola bilər. Məsələn, günün erkən saatlarında başlayıb günorta istisində istirahət etmək daha təhlükəsiz seçimdir.

Bundan əlavə, susuzluq və günvurma hallarının simptomlarını, qarşısını alma üsullarını və ilkin tibbi yardım tədbirlərini öyrənməyiniz tövsiyə olunur.

Fövqəladə Hallar Üçün Məlumat

Əksər kəndlərdə tibb bacıları fəaliyyət göstərsə də, daha geniş tibbi xidmətlər və xəstəxanalar əsasən rayon mərkəzlərində yerləşir. Aşağıda ölkə daxilində faydalı ola biləcək fövqəladə yardım nömrələri verilmişdir:

• Fövqəladə hallar: 112
• Yanğın xidməti: 101
• Polis: 102
• Təcili yardım: 103
• Təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım: 113

Digər Praktiki Məlumatlar

Çobanlar: Çobanlar iqlim şəraitindən və ərazidən asılı olaraq yazın sonlarından payızın əvvəlinə qədər dağlarda heyvan otarırlar. Bəzi çoban yataqlarında bulaq suyu ilə doldurulan su çənləri mövcuddur. Digərləri isə su mənbələrindən uzaq yerləşdiyi üçün çobanlar su ehtiyatlarını özləri ilə gətirirlər. Çoban yataqları su ehtiyatınızı yeniləmək üçün faydalı ola bilər, lakin yaxınlıqda təbii su mənbəyi olmayan ərazilərdə onlara tam güvənmək tövsiyə olunmur.

Telefon zəngləri: Azərbaycanın ölkə kodu +994-dür. Yerli nömrəyə beynəlxalq kod olmadan zəng etmək üçün ölkə kodunu 0 ilə əvəz etməlisiniz.

Digər mənbə/resurslar

Qax haqqında daha ətraflı məlumat əldə etmək üçün Azərbaycan Turizm Bürosunun veb saytına nəzər yetirə bilərsiniz.